Rijk zijn of rijk leven?

De keuze om anders te leven is snel gemaakt. Maar de daad bij het woord voegen blijkt niet zo gemakkelijk. Winters in Portugal zijn een zware dobber. Het koude en vooral vochtige klimaat in combinatie met niet-geïsoleerde, onverwarmde huizen zorgden er mede voor dat ik emotioneel nog nooit zo verloren liep als afgelopen winter. In België had ik een boek geschreven, hield ik me bezig met Nuit Debout, flirtte met de Gentse piraten en bereidde een verhuis naar het buitenland voor. In Portugal viel ik in een serieus gat. Ik schreef me in voor een workshop veganistisch koken en bij de rijstkoeken met saffraansaus (WTF?) kreeg ik een paniekaanval. Er zouden er die winter nog twee volgen en ik moest dringend uitpluizen waarom.
Ik had keuzes gemaakt die ik rationeel perfect kon verklaren, maar mentaal niet voor elkaar kreeg. Ziedaar het verschil tussen theorie en praktijk! Daadwerkelijk doen wat je zegt is jezelf vaak serieus onder druk zetten. Dagen vloeiden in elkaar over en ik werd die winter ook drie keer (drie keer!) ziek. Vreemd genoeg waren dat mijn productiefste schrijf- en leesdagen. Mijn frank begon te vallen. Door ziek te zijn had ik iets ‘te doen’. Voelde ik me niet schuldig omdat ik niets aan het doen was waardoor er ruimte vrij kwam om wel iets te doen.
Waarom voelde ik me zo schuldig terwijl ik eigenlijk net dat aan het doen was waar ik voor gekozen had: ontsnappen aan die self fulfilling prophecy van een goede job vinden om geld te verdienen om in de ratrace te blijven om meer geld te verdienen… ?

Je geld of je leven

Geheel op rationele modus huurde ik een kamer in het centrum van Porto, ( terwijl ik geen geld verdiende; hallo paniekaanval nummer twee). Tussen de donkere dagen door forceerde ik mezelf om de dingen te doen die ik wou doen: een blog creëren, Portugees leren, een stapel boeken lezen, mijn kookkunsten verfijnen, enzovoort. Alles om dat schuldgevoel weg te werken… Het is ongelofelijk hoe hard we geconditioneerd zijn om te presteren, om geld te verdienen (maar Sophie, je hebt dat toch nodig?), om de sociale ladder te beklimmen. Het feit dat ik ziek werd nét   omdat ik even niet aan het presteren was en het geld niet binnenkwam (ook al deed ik waar ik van droomde) voelde aan als een nederlaag. Ik liep letterlijk & figuurlijk op onbekend terrein rond.

Het is ongelofelijk hoe hard we geconditioneerd zijn om te presteren, om geld te verdienen, om de sociale ladder te beklimmen

Ouspensky die zich verdiepte in hoe de mens kan evolueren, vraagt zich in De mens en zijn mogelijke evolutie af wat een mens ernaar doet verlangen nieuwe kennis te verwerven en zichzelf te veranderen. Hij legt uit dat een mens onder twee invloeden leeft:

1. Interesses en interacties uit het leven zelf: belangstelling voor gezondheid, veiligheid, rijkdom, amusement, voortplanting… (A-invloed)
2. Denkbeelden die niet uit het leven maar onrechtstreeks de mens bereiken uit de maalstroom van wijsbegeerte, wetenschap, godsdienst, kunst,… (B-invloed)

‘De meeste mensen,’ schrijft hij, ‘hebben niet door dat deze tweede invloed een andere oorsprong heeft. Als hij zich al bewust is van deze invloeden en zijn reacties erop. Wie zich uitsluitend op de eerste invloed stort en onverschillig blijft voor de tweede invloed staat zijn eigen ontwikkeling in de weg en sterft terwijl hij fysiek nog in leven is. Kort gezegd: A-invloeden verkleinen onze persoonlijkheid. B-invloeden vergroten die.

Verander de focus

‘Het enige nuttige werk is werken aan jezelf Sophie,’ zei een bevriende professor Filosofie me ooit. In Portugal leerde ik surfen, opende de zuiderse mentaliteit (less is more) mijn ogen, nam ik eindelijk de tijd om met Lightroom te werken, non-fictie te lezen, begon ik gezonder te eten en via yoga mijn dagelijkse portie lenigheid & kracht op te bouwen. Allemaal zaken die je tot de B- invloed kunt rekenen. Allemaal zaken die in België op mijn todolijstje verbleekten. I just didn’t have the discipline for it.
Dit was België: zonder ontbijt geld gaan verdienen, achteraf naar de supermarkt lopen, snel iets koken, ‘smartphonescrollen’, weekendtripjes (hoera!), de kop legen met Netflix… Het had kunnen volstaan moest ik niet zo zelfbewust zijn over het feit dat ik door deze levenswijze maar een deel van mijn capaciteit gebruik (inzicht, ha! Paniekaanval drie, shit!). Steeds meer mensen lijken deze paradigmashift ( van rijkdom naar werkelijk leven) te erkennen ook al blijft het een marginaal gegeven. Theorie versus praktijk, weet je wel.

Ondertussen brak de zomer aan en wonen we één jaar in het zuiden. Ik leer nog steeds om mezelf niet zo onder druk te zetten, om trager te leven, om met veel minder, gelukkig te zijn. Noem me een hippie, een hipster of een dromer, maar ik ben ook die Westerse, moderne mens die dit leerde: mijn reacties op/de gevolgen van de B-invloeden kosten een hoop minder geld en zijn een pak meer bevredigend dan de A-invloeden. Vreemd dat politici ( en babyboomers?) de ballen niet hebben om dit in te zien. De adder onder het gras: werken aan mezelf is zwaar. Ik moet vastgeroeste gewoontes onder ogen zien en ze ombuigen. Dat is een moeilijke horde om te nemen. Meer dan ik wil toegeven.

To be continued.