Wat Belgen van Portugezen kunnen leren en omgekeerd.

Nu ik zowel in Portugal als België aan de zijlijn sta, voel ik goed de verschillen & eigenaardigheden van de landen aan. In Portugal is het vaak back to the eighties wat milieu- en schoolbeleid of emancipatie betreft, maar het leven is er nog heerlijk simpel. In België staat over-efficiëntie moraliteit in de weg, maar we leven bewuster*.  

In Gent kom ik bvb. eindelijk aan mijn trekken als vegetariër, bannen we de auto uit de stad, en denken we al eens na over korte consumptieketens. In Portugal merk je daar niets van. Als vegetariër moet ik me opnieuw verantwoorden, uit de meeste wagens walmt zwarte rook, afval wordt zonder scrupules uit het autoraam gegooid, bestuurders parkeren op zebrapaden, in parken en tegen terrastafeltjes, in restaurants wordt vaak nog gerookt, vriendinnen blijven thuis en de hele consumptiemaatschappij draait rond koopjes en goedkope rommel. Erover beginnen te praten levert schouderophalen op want alhoewel Portugezen doorgaans zeer aimabel en hulpvaardig zijn, kunnen ze ook onverschillig zijn. Of om Barry Hatton, een Britse journalist, te quoten die hier al decennia woont en ondertussen Portugese kinderen heeft: ze beschikken gemakkelijk in hun lot. Dit gezegd zijnde, onze vrienden hun ouders groeiden op onder Salazar. Je zou voor minder defaitistisch worden. Hoe kan een geprivilegieerd Belgje daarover oordelen? Simpel: Niet. Niet oordelen is het nieuwe zwart, ha! Dus: ik hou van Portugal, én van wacko België.

In België lopen we dan weer van de ene hype naar de andere, staan we niet stil bij wat we zélf verwachten van het leven, drinken we tegen de sterren op, consumeren bewuster maar nog veel te veel, en vooral: de over-efficiëntie & de overspecialisatie is hallucinant als je het vanop een frisse (bosbranderige) afstand kunt bekijken. Laat een koffie een koffie zijn, een steak een steak, een kind een kind, kleren kleren, vakantie vakantie… Belgen zijn opgefokt en lijden aan keuzestress. Geven fouten moeilijk toe. Alles moet vlot verlopen, zowel op restaurant, in het verkeer, in de supermarkt of op het werk. Zo niet wordt er gedreigd, een middenvinger opgestoken, gezucht of een uitbrander gegeven. In Portugal zijn zo’n reacties zeldzaam. Klanten wachten geduldig als de persoon voor hen nog een babbeltje wil slaan met de bediende. Nog nooit zag ik een Portugese middenvinger/ vuist achter het stuur en niemand klaagt als de helft van de menukaart niet voorradig is of een zaakje zonder uitleg gesloten blijkt. Ze bestellen iets anders.

De gejaagdheid van West-Europa werkt hier niet. Wat de Portugese regering de kans geeft om uit de fouten van Merkel & co hun onpersoonlijk beleid te leren.  En vooral om een voorbeeld te zijn voor een andere soort economie of gemeenschap. Wat voor de Duitsers werkt, werkt niet voor iedereen. Een woord is nog een woord in Portugal. De waarborg voor ons huis gaven we gewoon af zonder daar een reçuutje voor te krijgen. Van het immokantoor kregen we wel de sleutel ook al was de eigenaar nog niet op de hoogte van de nieuwe huurders: “Komt wel in orde.” Of als je al eens geld tekort hebt in een winkel, zegt de winkelier dat je het de volgende keer maar moet betalen. Van de domeinen die we eventueel willen kopen bestaan vaak geen plannen.  De Europese normeringen en wetgevingen lijken nog niet tot hier doorgedrongen (vreemd).

Europa

Ik geloof ook niet in Europa. Sterker nog: ik geloof niet in nationaliteiten. Of links of rechts, democraat of republikein. De wereld is veel te verscheiden om maar in twee keuzes ingedeeld te worden. Het ondermijnt iedere constructieve discussie: “ Ja, maar jij bent rechts.” “Ja, maar jij bent Marokkaan.” “Ja, maar jij bent geprivilegieerd.” Nationalisme of hokjesdenken impliceert voor mij dat je niets van elkaar kunt leren want de wij-groep weet het altijd beter. Het zijn onze verschillen die ons doen evolueren (klinkt als een muffe Instagram quote, I know, I know).

Nationalisme of hokjesdenken impliceert voor mij dat je niets van elkaar kunt leren want de wij-groep weet het altijd beter.

Mensen die oorlogen & dictaturen meemaakten kunnen mensen die hun dagen vullen met selfies, lattés & shoppen wel wat vertellen over de gevaren om onverschillig te blijven. En mensen die de tijd en het geluk hebben om te shoppen & terrasjes te doen kunnen wel wat vertellen over hoe je een veilige, cleane omgeving kunt opbouwen. Mensen uit tropische klimaten kunnen stadsmensen aantonen hoe belangrijk & vernuft de zelfregulerende natuur is en stadsmensen weten dan wel weer iets over veel volk dat samenwoont en -werkt.
Ik heb het liever over:

1. Mensen en niet het verre establishment

2. Mensen uit verschillende streken & klimaten en niet nationaliteiten.

Verscheidenheid zou het woord van de 21^e eeuw mogen zijn en samenwerken (ook) het nieuwe zwart. Zeker in de schaduw van alle terreur. Dat zou nogal eens een prettige & onverwachte uitkomst zijn van alle aanslagen: dat we leren samenwerken. Daarmee zouden we de zotgedraaide terreur van IS en de geldeconomie nogal te kakken kunnen zetten. Dat is een heerlijke gedachte.

*Er zijn uitzonderingen natuurlijk. Dit is een transitieperiode, niet alles kan zwart-wit zijn.